Có một nỗi sợ mang tên số 0
“Vũ trụ bắt đầu và kết thúc bằng số 0”
Từng là một học sinh say mê với các môn khoa học tự nhiên thì với mình, cuốn sách này khơi gợi lại khá là nhiều cảm xúc. Đây không hẳn là một cuốn sách đơn thuần về lịch sử của số 0 mà nó còn dắt chúng ta đi qua một góc sự phát triển của Toán học và Vật lý, làm mình nhớ lại những ngày tháng mày mò khi còn là học sinh chuyên lý, những khái niệm vừa logic vừa mơ hồ, vừa khô khan vừa bay bổng cùng cuộc chiến tư duy giữa các bộ não siêu phàm. Ai nói khoa học tự nhiên là khô khan thì có lẽ là chưa hiểu đủ về nó. Hồi đó cũng như khi đọc cuốn sách này, mình vẫn luôn tự hỏi sao mấy con người này có thể hình dung, tưởng tượng ra những cái thế giới sinh động đến như vậy qua những con số và những phép tính. Sự chuyển hóa qua lại giữa logic và hình ảnh thật sự là đỉnh cao của Toán học và Vật lý. Và cuốn sách này đã truyền tải được điều đó.
Đầu tiên, mình phải lưu ý trước là mặc dù chỉ khắc họa một góc trong sự phát triển của Toán học và Vật lý nhưng đây không phải cuốn sách dành cho tất cả. Mình nghĩ cuốn sách sẽ phù hợp và thú vị hơn nếu như bạn đọc có một chút kiến thức hoặc còn nhớ về những kiến thức cơ bản vì cuốn sách sẽ đi qua các khái niệm có mức độ chuyên môn tương đối. Mặc dù, tác giả có cách diễn đạt khá thú vị và dễ hiểu nhưng để chúng ta có thể kết nối các tư duy lại với nhau thì bạn chắc chắn nên có kiến thức về lĩnh vực này và rất đam mê thích thú với nó.
“Có một nỗi sợ nguyên thủy về Hư không và Hỗn độn. Và cũng có nỗi sợ số 0.”
Số 0 – một thứ mà hiện tại chúng ta xem là hiển nhiên, hiển nhiên tới mức… mình đã không nghĩ là có một cuốn sách viết về nó – lại chỉ trở nên thông dụng cách đây khoảng 6 thế kỷ mà thôi và thậm chí lúc bấy giờ số 0 còn chưa thật sự được chấp nhận. Xuất phát từ những tranh luận về tôn giáo và triết học – thật đấy, bạn không nghe lầm đâu – số 0 tạo ra những điểm nghẽn lạ kỳ trong tư duy triết học Hy Lạp, thách thức giáo điều Công giáo, ảnh hưởng đến cách xem ngày tháng – cũng là một thứ mà hiện nay là hiển nhiên mà chúng ta chẳng màng thắc mắc.
Giáo sư Charles Seife lật tẩy sự vi diệu của số 0 từ thời xa xưa cho đến những ứng dụng chỉ mới cách đây một thế hệ. Số 0 xuất hiện trong việc tính toán diện tích và thể tích của các vật thể, số 0 giúp nhân loại nhân ra Trái Đất không phải “cái rốn” của vũ trụ, số 0 là nguyên nhân gián tiếp của không ít tòa án dị giáo và cuộc Cái cách tôn giáo. Sau sự phát triển trong Toán học từ đơn giản đến sự xuất hiện của phép tính vi – tích phân thì nửa sau cuốn sách thật sự là dành cho những người hâm mộ của Vật lý. Từ vũ trụ to tát đến những hạt nhỏ bé – đều là những thứ chúng ta không thể nhìn thấy bằng mắt thường đều bị chi phối bởi số 0 thông qua nhiệt động lực học, cơ học thống kê, vật lý lượng tử, thuyết tương đối, thuyết vạn vật, lý thuyết dây… Cả một thế giới Vật lý đầy màu sắc chỉ để đi đến kết luận: “Số 0 mạnh mẽ đến vậy vì nó phá vỡ các định luật Vật lý”.
Nếu bạn bắt đầu thấy lùng bùng rồi thì cuốn sách còn có những tình tiết thú vị như dùng toán học để tính lại ngày sinh của Chúa, một người khác mê toán hơn tôn giáo chuyển sang quyết định tin vào Chúa sau khi dùng toán học để tính xác suất thiệt hơn của việc tin vào Chúa như một canh bạc, và với một người không ủng hộ các lý thuyết thần số nhân số học thì nhiều thông tin trong cuốn sách này càng làm cho mình thấy gia đình mình đã lựa chọn đúng.
Nhìn chung, như mình đã đề cập từ đầu, đây là một cuốn sách hay nhưng không phù hợp với tất cả, nó sẽ nằm ở hai thái cực như vị thế của số 0, nếu số 0 dẫn đến Vô cùng hoặc Không gì cả thì bạn đọc sẽ Rất thích hoặc Rất nhức đầu với cuốn sách này.
- Trần Đăng Khoa -
