Cuộc chiến kim loại hiếm - Hiểu cái giá của XANH

Đầu tiên, có thể tên sách sẽ khiến cho chúng ta có một chút hình ảnh không mấy vui vẻ nên mình cố ý chụp cuốn sách giữa mảng xanh để truyền tải ý nghĩa của cuốn sách này. Đó không phải là để chúng ta sợ hãi hoặc để chúng ta bài trừ một xu hướng phát triển tất yếu mà ngược lại, chúng ta sẽ cố gắng để phát triển một cách bền vững hơn – không phải bằng những khẩu hiệu biểu ngữ, mà bằng sự thấu hiểu. Hiểu cái gì? Hiểu cái giá của XANH.

Suy nghĩ đầu tiên trong mình là nếu một người chỉ đọc báo mạng mà không đọc sách, xem phim tài liệu, nghiên cứu về Trung Quốc (TQ) hoặc thậm chí du lịch TQ một lần thì với sự kín tiếng của họ, có lẽ người ấy sẽ vẫn nghĩ TQ là một đất nước chỉ có ô nhiễm, những vị khách du lịch ồn ào, một nền sản xuất hàng giả kém chất lượng. Hiện nay, không còn thiếu các công trình nghiên cứu về TQ hoặc có liên quan đến TQ nữa, đơn cử như cuốn sách này với một sự khẳng định đanh thép “Trung Quốc không chỉ trở thành một người chơi trong thị trường kim loại hiếm mà thực sự đã chuyển mình thành một người kiến tạo cho các thị trường này”. Đồng hành với hình ảnh ô nhiễm cố hữu, TQ hiện là nước sản xuất số 1 thế giới về năng lượng xanh, đứng đầu thế giới về thiết bị quang điện và còn hơn thế nữa.

Tuy nhiên, một điểm trừ nho nhỏ đến từ cảm nhận cá nhân khi giọng văn của dịch giả hoặc chính tác giả có phần phiến diện về phương Tây cùng thái độ không mấy thiện cảm với TQ mặc dù về mặt nội dung vẫn đảm bảo sự khách quan của dữ liệu, thông tin và góc nhìn về những mặt hạn chế và sự phát triển của TQ. Sự thật là khá nhiều quan điểm mà mình muốn phản biện tác giả trong góc nhìn về TQ.

Đây là phần quan trọng vì chúng ta sẽ không khó để nhận ra cuộc chiến trên mặt trận truyền thông của hai lực lượng về vấn đề này. Khi Mỹ vẫn đang làm chủ về công nghệ xanh thì kinh tế xanh luôn được truyền tải mạnh mẽ và thậm chí đâu đó nằm trong cả những tiêu chí các gói hỗ trợ của các quỹ tiền tệ quốc tế nhưng khi bối cảnh chuyển dịch, cán cân quyền lực chuyển sang phương Đông thì mặt trái bỗng hiển hiện rõ trên truyền thông. Chúng ta dần nghe về lối sống tối giản, chúng ta ngỡ ngàng khi Tổng thống Trump từ chối việc Mỹ tham gia chuyển dịch năng lượng và tuyên bố “nóng lên toàn cầu là giả dối”. Bởi… 

“Bắc Kinh góp phần đẩy nhanh việc xóa bỏ trật tự công nghiệp cũ dựa trên nhiên liệu hóa thạch - một hệ thống mà phương Tây đã từng thống trị - để tạo dựng một hệ thống năng lượng mới mà phương tây hiện đang tụt hậu.”

Vì sao điều trên quan trọng mặc dù không phải nội dung chính của cuốn sách? Vì nó chính là lý do chúng ta nên đọc cuốn sách này. Tốt Xấu, Thiện Ác… không phải là 2 cực mà luôn vận hành trên một dải liên tục như bức hình âm dương hòa quyện. Cách mạng Xanh cũng thế. Xanh hay không không nằm trên biểu ngữ bang rôn, không nằm ở cách chúng ta nói đâu là sạch đâu là ô nhiễm mà đối với mình, Xanh là hiểu cái Xanh đó đến từ đâu và sẽ đi về đâu. Từ đó, chúng ta – cả người tiêu dùng lẫn các nhà sản xuất – sẽ bớt sự ngạo mạn trong những tuyên bố xanh của mình và một phần nào đó sống có trách nhiệm hơn với những gì mà chúng ta đang thừa hưởng tự mẹ thiên nhiên.

“Sản phẩm cuối cùng mà người tiêu dùng sử dụng chỉ chiếm 2% tổng khối lượng chất thải phát sinh trong toàn bộ vòng đời của nó”

Bên cạnh những điểm yếu và thành tựu của cả TQ và phương Tây, những ý tưởng giải pháp trong cả hiện tại và tương lai, sự thật về các cuộc họp COP hay Thỏa thuận Paris thì cũng có những kiến thức mới đáng ngạc nhiên với mình như chính sách mở rộng lãnh thổ hàng hải của các nước lớn, họ đang chia nhau các mảnh còn lại của đại dương từ những năm 1960 và thậm chí thật bật ngờ cả các hành tinh ngoài vũ trụ chỉ sau mốc thời gian trên một thập kỷ. Chủ nghĩa tư bản “nhìn thấy xung quanh trái đất không phải là các tiểu hành tinh nữa mà thay vào đó là những vali đầy tiền”.

Có thể bạn đọc sẽ trải nghiệm cuốn này tốt hơn nếu kết hợp với cuốn “Chiến trường bán dẫn” và “Lời thú tội của một sát thủ kinh tế” đấy. Một chủ đề không mới nhưng là đáng đọc.

- Trần Đăng Khoa -