NỘI DUNG CHÍNH
Kể từ nước Âu Lạc là nhà nước đầu tiên của chúng ta xuất hiện trong lịch sử cho đến nhà Lý, lãnh thổ nước ta chỉ mới đến miền bắc Hoành Sơn và từ miền trung du sông Hồng, sông Mã và sông Lam trở xuống. Nhà Lý đã ổn định biên giới về phía đông bắc và mở bờ cõi vào miền nam đến sông Thạch Hãn. Nhà Trần bắt đầu kinh dinh miền tây bắc và miền tây Thanh Hóa, Nghệ An, và mở bờ cõi miền nam vào đến núi Hải Vân. Nhà Hồ tiếp tục phát triển vào đến Quảng Ngãi. Nhà Lê ổn định biên giới miền tây và mở mang thêm vào đến Bình Định. Nhà Nguyễn tiếp tục sự nghiệp của nhà Lê đã phát triển lãnh thổ vào đến Hà Tiên và Cà Mau, đồng thời đã bắt đầu kinh dinh miền cao nguyên phía tây. Nhà Mạc cướp ngôi nhà Lê, hai họ Trịnh Nguyễn phân tranh đã khiến lãnh thổ nước ta bị chia xé làm hai trong khoảng hai thế kỷ rưỡi. Khởi nghĩa Tây Sơn đánh đổ cả họ Nguyễn, họ Trịnh với nhà Lê, lãnh thổ mới có điều kiện để thống nhất trở lại trong phạm vi rộng rãi hơn ở thời Lê sơ, từ Lạng Sơn đến Cà Mau.
"Đất nước Việt Nam qua các đời" là công trình nghiên cứu Địa lý học lịch sử nước ta qua các thời kỳ. Đây có thể coi là một bức tranh tổng quan về địa lý hành chính, cương vực của nhà nước từ buổi sơ khai cho đến quá trình mở mang lãnh thổ và bảo vệ biên giới.
Cuốn sách này tính đến nay được coi là có bốn phiên bản: Bản đầu tiên do Nxb. Khoa học xuất bản năm 1964 ; bản thứ hai là bản tiếng Hán do Chung Dân Nham dịch, Thương Vụ Ấn thư quán (nay là Nxb. Thương Vụ, Trung Quốc) xuất bản năm 1973 ; bản thứ ba do Nxb. Thuận Hóa xuất bản năm 1994, đến năm 1996 được in lại lần 2, nên được tính là một phiên bản; bản thứ tư do Nxb. Hồng Đức xuất bản năm 2016. Nay Omega+ tái bản dựa trên bản in đầu, có hiệu chỉnh những chỗ tồn nghi của bản gốc. Bản này có thể coi là bản đầy đủ nhất, tái bản có bổ sung sửa chữa tốt nhất kể từ bản 1994.
ĐÁNH GIÁ/NHẬN XÉT CHUYÊN GIA
Đất nước Việt nam qua các đời là công trình nghiên cứu đầy đủ và hệ thống hơn cả về đất nước Việt Nam của giới nghiên cứu Địa lý học lịch sử Việt Nam thế kỷ XX. Đất nước Việt Nam qua các đời không chỉ là công trình vừa có tính tổng hợp, tổng kết, mà còn chuẩn bị và vạch hướng cho tương lai phát triển của Địa lý học Lịch sử Việt Nam. Giáo sư Đào Duy Anh, vì thế phải được coi là nhà Địa lý học lịch sử tiêu biểu và nổi bật nhất ở thế kỷ XX. Ông cũng chính là người đắp móng xây nên cho môn học Địa lý học lịch sử Việt Nam hiện đại.
- GS TS Nguyễn Quang Ngọc
Đào Duy Anh là học giả lớn nhất Việt Nam thế kỷ XX và có uy tín quốc tế. Ông là người thực sự mở đầu cho nhiều ngành khoa học xã hội và nhân văn Việt Nam theo quan điểm duy vật… Có thể nói, không một người nào trong nước ngay ngoài nước nghiên cứu văn hóa, xã hội, lịch sử Việt Nam mà lại không đọc những công trình của ông, thậm chí không dựa vào những kiến giải của ông để làm việc.
- GS Phan Ngọc
Giáo sư Đào Duy Anh xuất bản cuốn sách kinh điển về địa lý học lịch sử Đất nước Việt Nam qua các đời. Đào Duy Anh trở thành người được nhắc đến nhiều nhất bởi ông đã đặt một viên gạch quan trọng cho chuyên ngành khoa học cơ bản, vừa cao sang vừa hẻo lánh và “kén người” ấy.
- TS Trần Trọng Dương
