Kanji - Lịch sử phát triển và biến hóa của chữ Hán ở Nhật Bản

THÔNG TIN XUẤT BẢN

NỘI DUNG CHÍNH

“Kanji - Lịch sử phát triển và biến hóa của chữ Hán ở Nhật Bản” - Hành trình khám phá sự đa dạng và linh hoạt của Kanji trong văn hóa Nhật Bản.

“Kanji - Lịch sử phát triển và biến hóa của chữ Hán ở Nhật Bản” của tác giả Hiroyuki Sasahara nằm trong bộ sách Kanji gồm 2 cuốn "Kanji - Lịch sử phát triển và biến hóa của chữ Hán ở Nhật Bản" và "Kanji hiện đại - Chữ Hán trong đời sống Nhật Bản ngày nay” do Omega+ phát hành.

Cuốn sách là một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của Hiroyuki Sasahara, được xuất bản bởi nhà xuất bản Iwanami Shoten trong series Iwanami Shinsho (2006)- một dòng sách học thuật uy tín, nổi tiếng với các tác phẩm chất lượng cao về khoa học, văn hóa, và xã hội. Việc được chọn xuất bản trong series này đã là một dấu ấn về chất lượng nội dung. 

Cuốn sách dẫn dắt độc giả vào hành trình khám phá sự đa dạng và biến hóa linh hoạt của Kanji trong văn hóa Nhật Bản, từ khi được du nhập từ Trung Quốc đến quá trình biến đổi để phù hợp với ngôn ngữ và xã hội Nhật. Tác giả phân tích cách người Nhật đã sáng tạo và điều chỉnh Kanji qua các khía cạnh như nghĩa, cách dùng, và nét chữ, tạo nên một thế giới chữ viết phong phú, từ chữ thông dụng đến những ký tự độc đáo như "chữ ma" (幽霊文字 - chữ không ai đọc được), chữ dùng trong nghề đặc thù, đến chữ do cá nhân sáng tạo.

Cuốn sách không chỉ phân tích Kanji như một hệ thống chữ viết mà còn như một hiện tượng văn hóa, phản ánh sự sáng tạo và thử nghiệm của người Nhật trong việc "Nhật hóa" Kanji từ gốc Trung Quốc. Điểm khác biệt lớn của cuốn sách đó chính là cách tác giả đưa vào các ví dụ thực tiễn, như sự ra đời của chữ quốc tự (国字) hay cách Kanji thay đổi qua địa danh, tên người, và cả văn hóa hiện đại. Bên cạnh đó, cuốn sách cũng đề cập đến những vấn đề độc đáo như "chữ giả" trong JIS (Japanese Industrial Standards) hay sự phát triển của chữ trong thời đại số, điều hiếm thấy ở các tài liệu khác.

Cuốn sách được chia thành bảy chương:

Chương 1: Quá trình tiếp nhận chữ Hán

Chương 2: Tự thể chữ "viên" thay đổi từ 圓 đến 円 - sự ra đời của tục tự, Quốc tự

Chương 3: Những chữ Hán thường thấy

Chương 4: Xã hội nhìn từ chữ viết

Chương 5: Địa danh với chữ Hán

Chương 6: Chữ viết của duy nhất một người

Chương 7: Chữ Hán dành cho người Nhật là?

Với lối viết mạch lạc, kết hợp nghiên cứu chuyên sâu và các câu chuyện thú vị, không chỉ dành cho các nhà ngôn ngữ học, sinh viên, giáo viên tiếng Nhật, mà còn thu hút độc giả phổ thông yêu thích văn hóa Nhật Bản. Đây là một nguồn tài liệu quý giá, giúp người đọc hiểu sâu hơn về cách Kanji định hình ngôn ngữ và văn hóa Nhật, đồng thời khơi gợi sự trân trọng đối với sự phong phú của hệ thống chữ viết này.

Tuy chưa nhận được giải thưởng học thuật chính thức nào, nhưng, tác giả Hiroyuki Sasahara từng giành các giải thưởng danh giá cho các tác phẩm khác của mình, như Giải thưởng Kindaichi Kyosuke và Giải thưởng Shirakawa Shizuka. Điều này cho thấy uy tín học thuật của Sasahara, gián tiếp nâng cao giá trị của cuốn này trong lĩnh vực nghiên cứu Kanji. Sách đạt khoảng 4/5 sao trên các trang đánh giá sách Nhật Bản.

Sách thuộc Tủ sách Ngôn ngữ - Khoa học của Omega Plus.

THÔNG TIN TÁC GIẢ
 
Hiroyuki Sasahara (sinh năm 1965 tại Tokyo) là một học giả nổi tiếng trong lĩnh vực ngôn ngữ học Nhật Bản, đặc biệt là nghiên cứu về Kanji và hệ thống chữ viết. Ông tốt nghiệp Đại học Waseda, chuyên ngành Văn học Trung Quốc, sau đó lấy bằng Tiến sĩ Văn học tại cùng trường, chuyên sâu về ngôn ngữ học Nhật Bản (chữ viết và biểu đạt). 

Hiện ông là giáo sư tại Viện Khoa học Xã hội Tổng hợp, Đại học Waseda. Sasahara đã tham gia vào các dự án quan trọng như sửa đổi danh sách “Kanji thông dụng”, “Kanji JIS”và “Kanji dùng cho tên người”. Ông là tác giả của nhiều cuốn sách nổi bật như Vị trí và sự phát triển của chữ quốc ngữ, giành giải thưởng Kindaichi Kyosuke và giải thưởng Shirakawa Shizuka, Lịch sử Kanji, Từ điển biểu đạt Kanji qua chữ gán và cách đọc gán. 

Với phong cách nghiên cứu tỉ mỉ nhưng dễ tiếp cận, Sasahara được đánh giá cao trong việc đưa kiến thức học thuật đến công chúng.

THÔNG TIN DỊCH GIẢ

Dịch giả Nguyễn Thị Thu Huyền, hiện là nghiên cứu sinh Tiến sĩ ở Đại học Tohoku.

ĐÁNH GIÁ/NHẬN XÉT CHUYÊN GIA

Trên các nền tảng như Amazon Nhật Bản và các diễn đàn sách như Goodreads, nhiều độc giả có nền tảng học thuật (giáo viên tiếng Nhật, nhà nghiên cứu) nhận xét rằng cuốn sách là một "cẩm nang" để hiểu sâu hơn về Kanji. Một giáo viên tiếng Nhật tại Tokyo đã viết: "Cuốn sách không chỉ giúp tôi giảng dạy Kanji hiệu quả hơn mà còn khơi gợi sự tò mò của học sinh về văn hóa Nhật Bản."

TRÍCH ĐOẠN/ CÂU QUOTE HAY 

1. Chữ Hán của Nhật Bản được nhà xuất bản Iwanami Shoten phát hành vào năm 2006. Đây là cuốn sách đầu tay của tôi. Cuốn sách bàn về chữ Hán của Nhật Bản từ nhiều khía cạnh khác nhau như: sự thay đổi trong tiến trình lịch sử, sự biến đổi trong xã hội, những thay đổi tùy theo các tổ chức đoàn thể như giới nghiên cứu, các nhà hoạt động nghệ thuật, các ngành nghề sản xuất và những người làm kỹ thuật, cũng như sự thay đổi tùy vào từng cá nhân, sự thay đổi trong danh từ riêng như địa danh và tên người, sự chuẩn hóa của chính phủ, v.v.. Xét từ quan điểm của ngành Ngôn ngữ học tiếng Nhật và Hán tự học, cuốn sách sẽ giới thiệu về tính linh hoạt và tính đa dạng của chữ Hán của Nhật Bản và đưa ra những ví dụ cụ thể. Tôi cũng tiến hành so sánh chữ Hán của các quốc gia nằm trong vùng văn hóa Á Đông như Nhật Bản, Trung Quốc, Việt Nam và Hàn Quốc; đồng thời đưa ra những mường tượng về tương lai của chữ Hán của Nhật Bản.

Tại Nhật Bản, nhờ sự ưu ái của độc giả mà cuốn sách đã được tái bản tới lần thứ 14. Ngoài ra cũng đã có bản tiếng Trung và tiếng Hàn. Dịp này thật may mắn cho tôi khi thầy Nguyễn Tuấn Cường và cô Nguyễn Thị Oanh đã gợi ý về việc xuất bản phiên bản tiếng Việt. Đây là lần đầu tiên cuốn sách của tôi được dịch và xuất bản ở các nước nằm trong vùng văn hóa Á Đông (Trung Quốc, Hàn Quốc, Việt Nam), do vậy tôi cảm thấy vô cùng biết ơn và vui mừng.
Bạn Nguyễn Thị Thu Huyền hiện là nghiên cứu sinh Tiến sĩ ở Đại học Tohoku đã giúp tôi dịch cuốn sách này sang tiếng Việt. Dù nội dung có rất nhiều chữ Hán khó của riêng Nhật Bản, nhưng tài năng của Huyền đã được khẳng định khi bạn đã từng nhận giải thưởng của Kanken.

Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến dịch giả.

Tôi rất vinh hạnh nếu cuốn sách đầu tay của mình được nhiều độc giả Việt Nam quan tâm và đón nhận. Hy vọng rằng cuốn sách có thể giúp các độc giả Việt Nam phần nào hiểu được rằng chữ Hán là một trong những phạm trù rất phức tạp của Nhật Bản. Ngoài ra, trong cuốn sách này cũng có rất nhiều cánh cửa để bước vào thế giới rộng lớn của chữ Hán. Hy vọng độc giả sẽ mở rộng mối quan tâm đến thế giới đầy quyến rũ của chữ Hán trong vùng văn hóa Á Đông, trong đó có Việt Nam.

Tokyo, tháng 1 năm 2023 - Sasahara Hiroyuki

2. "Kanji không chỉ là chữ viết, mà là một thế giới đa dạng, phản ánh sự sáng tạo và linh hoạt của người Nhật trong việc biến đổi văn hóa Trung Quốc thành của riêng mình." 

3. "Từ ‘chữ ma’ không ai đọc được đến những ký tự do một cá nhân sáng tạo, Kanji Nhật Bản là minh chứng cho sự thử nghiệm không ngừng của ngôn ngữ." 

4. "Sự ra đời của chữ quốc ngữ như ‘円’ từ ‘圓’ cho thấy cách người Nhật đơn giản hóa và ‘Nhật hóa’ Kanji để phù hợp với đời sống." 

5. "Kanji trong địa danh và tên người không chỉ mang ý nghĩa, mà còn kể câu chuyện về lịch sử và văn hóa của từng vùng đất." 

6. "Dù công nghệ hiện đại làm giảm việc viết tay, Kanji vẫn giữ vai trò quan trọng trong việc định hình bản sắc văn hóa Nhật." 

7. "Mỗi nét chữ, mỗi cách đọc mới của Kanji đều là một lần người Nhật khẳng định sự độc đáo của ngôn ngữ mình." 

8. "Kanji không ngừng tiến hóa, và tương lai của nó sẽ tiếp tục được định hình bởi cách chúng ta sử dụng hôm nay."