Người Việt Nam không ai không nghe tới nạn đói năm 1945, nhưng chỉ những con số trong môn lịch sử được học trong nhà trường thì vẫn không lột tả được hết sự tàn khốc và nỗi ám ảnh từ đó.

Dựa trên tài liệu khảo cứu công phu, kết quả điều tra thực địa bằng phương pháp xã hội học lịch sử sát thực với số liệu thống kê cụ thể cũng như phỏng vấn những chứng nhân lịch sử…, cuốn sách “Nạn đói năm 1945 ở Việt Nam – Những chứng tích lịch sử” đã dựng lại khá toàn diện bức tranh về nạn đói năm 1945 ở Việt Nam.

Hai học giả, một người Việt Nam và một người Nhật Bản – Giáo sư Văn Tạo và Giáo sư Furuta Motoo đã sử dụng số liệu thống kê, hình ảnh thu thập được cũng như ký ức đã qua như cơn ác mộng nhức nhối khó quên của nhiều người dân nước Việt để kể lại câu chuyện về nạn đói năm 1945. Bao nhiêu năm qua đi, nhiều người vẫn cảm thấy đau đớn, ám ảnh khôn nguôi về những hố chôn người tập thể, những thi thể nằm chết la liệt ở khắp các con đường, những dòng người kiệt sức xếp hàng dài nối nhau đi xin ăn…

“Tỉnh này có 28 vạn người chết đói. Quê tôi là thôn Phú Viên, xã Mỹ Lộc, chết gần nửa dân số. Gia đình tôi lúc bấy giờ phải chạy đi Hà Nội, hằng ngày phải ăn cháo cám, mà cám không phải nguyên chất mà còn pha thêm mùn cưa… Năm ấy rất rét, cứ mỗi buổi sáng là hàng đoàn xe bò đi nhặt xác chết, vì ban đêm người bị đói lại bị rét nên chết rất nhiều. Người chết được xếp vào các hố lớn như xếp cá hộp, đổ vôi bột rồi lấp lại. Đó là cảnh chết đói ở Hà Nội…” – ông Giang Đức Tuệ, nguyên Chủ tịch tỉnh Thái Bình, nhớ lại.

Hơn 700 trang sách đã cung cấp cho độc giả một cách toàn diện, đầy đủ và có hệ thống những chứng tích về sự mất mát, đau thương mà nhân dân Việt Nam phải gánh chịu trong nạn đói năm 1945. Độc giả khó có thể không xót thương và căm phẫn trước những số liệu, ký ức được kể lại một cách chân thực và đau đớn.

Theo PGS.TS Đinh Quang Hải, cuốn sách “đã làm sáng rõ về số lượng hơn 2 triệu người chết đói, về thảm họa chết đói, về nguyên nhân sinh ra nạn đói năm 1945 và hậu quả nghiêm trọng của nó. Công trình “Nạn đói năm 1945 ở Việt Nam – Những chứng tích lịch sử” đã chứng minh một cách chắc chắn rằng: Nguyên nhân sinh ra nạn đói ở Việt Nam năm 1945 là do chính sách vơ vét, bóc lột tàn bạo của phát xít Nhật đối với nhân dân Việt Nam”.

Cuốn sách “Nạn đói năm 1945 ở Việt Nam – Những chứng tích lịch sử” là kết quả của 3 đợt điều tra và khảo sát thực tế có quy mô lớn vào các năm 1992, 1993 – 1994, 1994 – 1995 ở 23 điểm thuộc 21 tỉnh, thành phố từ tỉnh Quảng Trị trở ra. Với sự hợp tác của đội ngũ trí thức Việt Nam – Nhật Bản, đây là công trình công phu độc nhất có cái nhìn khách quan thấu suốt vào sự thật lịch sử nạn đói năm 1945 ở Việt Nam.