Hồi Ức, Giấc Mơ, Suy Ngẫm (Carl Jung) – một cuộc đời tuyệt đối điện ảnh
Carl Jung từ khi còn là một cậu bé đã có khả năng quan sát rất sắc bén. Ông nhận ra trong mẹ mình có những khía cạnh tính cách phức tạp, và ở cha lại tồn tại sự mâu thuẫn về niềm tin. Chính những trải nghiệm tuổi thơ, từ giấc mơ cho đến những hoạt động tôn giáo, đã âm thầm định hình nên con người ông. Đặc biệt, những ký ức ấy đã được “đánh thức” và viết lại khi ông bước vào giai đoạn cuối đời.
Jung sớm nhận ra bên trong mỗi người đều có hai mặt: “người số 1”, phần tính cách bộc lộ ra bên ngoài, và “người số 2”, phần ẩn giấu, thường bị những tiêu chuẩn xã hội và quá trình trưởng thành đè nén. Đa số chúng ta đánh mất “người số 2” và dần không còn biết đâu là mong muốn thật sự của bản thân. Nhưng khác biệt ở Jung, ông đã chọn cách đối thoại với “người số 2” của mình, dù đó là hành trình đầy lo sợ và cô độc.
“Cô đơn không phải do xung quanh không có người mà do không thể chia sẻ những điều mình cho là quan trọng, hoặc duy trì những quan điểm mà người khác không thể chấp nhận. Sự cô đơn bắt đầu từ những trải nghiệm trong các giấc mơ thuở nhỏ và lên đến đỉnh điểm khi tôi làm việc với vô thức. Khi một người biết nhiều hơn người khác, người đó trở nên cô đơn. Nhưng cô đơn không nhất thiết đối nghịch với sự đồng hành vì không ai nhạy cảm với tình bạn hơn một người cô đơn và tình bạn chỉ phát triển mạnh khi mỗi cá nhân đều nhớ về cá tính của mình và không đồng nhất bản thân với người khác.”
Trong quá trình nghiên cứu và điều trị, việc tiếp xúc với bệnh nhân và thử nghiệm các phương pháp khác nhau giúp Jung thấy rõ sức mạnh nội tâm nơi mỗi con người. Ông nhận ra rằng hầu hết chúng ta lớn lên mà không quan tâm đến đời sống tinh thần, để rồi dễ bị tổn thương và khiếm khuyết. Điều ấn tượng nhất khi đọc Hồi Ức, Giấc Mơ, Suy Ngẫm chính là thông điệp: muốn trở thành một con người toàn vẹn, ta phải dám đối diện với những vết thương và bóng tối bên trong mình. Bởi càng che giấu, ta càng đánh mất cơ hội để trưởng thành.
“Tuy nhiên, thông thường, cá nhân lại vô thức đến mức hoàn toàn không nhận ra tiềm năng đưa ra quyết định của chính mình. Thay vào đó, anh ta liên tục và đầy lo âu tìm kiếm các quy tắc và quy định bên ngoài có thể hướng dẫn bản thân vượt qua sự rối bời. Ngoài sự bất toàn chung của con người thì một phần lớn lỗi lầm thuộc về nền giáo dục truyền bá những sự khái quát cũ kỹ và không hề đề cập về những bí mật của kinh nghiệm cá nhân. Do đó mọi nỗ lực đều được dành cho việc giảng dạy những niềm tin hay hành vi lý tưởng mà người ta trong thâm tâm biết rõ mình không bao giờ sống theo nổi. Và những lý tưởng như vậy lại được rao giảng bởi những người đứng đầu vốn hiểu rằng chính họ cũng chưa bao giờ và sẽ không bao giờ sống theo được những tiêu chuẩn cao vời đó. Điều đáng nói hơn cả là chẳng ai đặt câu hỏi về giá trị của kiểu giáo dục này”.
Những trải nghiệm của Jung cũng cho thấy rằng hành trình dấn thân vào vô thức là một con đường nguy hiểm. Nếu ta không đủ hiểu biết để diễn giải những hình ảnh hiện lên từ vô thức, chúng có thể dẫn đến hậu quả tiêu cực. Nếu thành công khám phá những hình ảnh đó, chúng ta có một lý thuyết mới và bác sĩ tâm thần giỏi. Ngược lại, sẽ có thêm một bệnh nhân tâm thần.
Tuổi thơ của Jung cũng thấm đẫm trải nghiệm văn hóa và tôn giáo: cha là mục sư, mẹ kể chuyện Ấn Độ giáo, bản thân ông từng vô tình thực hiện một nghi thức cổ xưa. Những hình ảnh tâm linh ấy trở thành nền tảng ký ức và là cơ sở cho lý thuyết sau này. Những chuyến đi khắp các châu lục đã giúp Jung kiểm chứng niềm tin, nhìn rõ hơn con đường của mình. Có thể nói, ông sinh ra để nghiên cứu tâm lý học, ngay cả hồi ký của ông cũng chính là hồi ký về hành trình khám phá lý thuyết của mình.
Từ những giấc mơ kỳ lạ, những dấu ấn tôn giáo, đến cả chuyến đi khắp châu lục, Jung không ngừng chất vấn: Tôi là ai? Cái nào mới thật sự là sự thật?. Chính nhờ sự kiên định ấy, ông xây dựng nên một hệ thống lý thuyết độc đáo, nơi phương Đông và phương Tây gặp nhau, nơi triết học, tâm linh và tâm lý giao thoa.
Hồi Ức, Giấc Mơ, Suy Ngẫm giống như một cuốn phim về chính cuộc đời Jung, nơi ký ức, giấc mơ và suy tưởng đan xen đầy kịch tính. Có lúc hiện thực, có lúc kì ảo, nhưng tất cả hòa quyện thành một hành trình tuyệt đối điện ảnh. Mỗi chương sách như một cảnh quay, đưa ta chứng kiến sự hình thành của một con người, một tư tưởng, và một thế giới nội tâm vĩ đại.
- Ôn Như Ngôn -
