Rừng, Đàn bà, Điên loạn - Ba mối đe dọa và ba niềm quyến rũ
Kính thưa quý ông!
Không biết quý vị có giật thót khi đọc những dòng sau đây:
“Rừng, Đàn bà và Điên loạn là ba mối đe dọa và ba niềm quyến rũ đối với người đàn ông. Người đàn bà là niềm điên loạn của người đàn ông và anh ta chỉ có thể tìm thấy nàng trong rừng, khu rừng của những mơ tưởng và những huyền thoại”.
Đó là nhận định của nhà nhân học người Pháp Jacques Dournes (1922-1993) trong công trình nghiên cứu về người Giarai có nhan đề rất ấn tượng: RỪNG, ĐÀN BÀ, ĐIÊN LOẠN - ĐI QUA MIỀN MƠ TƯỞNG GIARAI
Dù tán thành hay phản đối thì cú “giật thót” hậu hiện đại này cũng đủ kích thích quý ông đọc hết cuốn sách này.
Đây là một công trình dân tộc học nghiêm túc sau gần 25 năm điền dã nghiên cứu về văn hóa Giarai và Tây Nguyên (1946-1970) của Jacques Dournes.
Cuốn sách khiến ta không thể rời tay bởi kiến thức văn hóa học, dân tộc học, văn học dân gian vô cùng phong phú và đầy lý thú với rượu cần, dược thảo, thầy bói, phù thủy, dã thú, phù chú, ma lai, cô gái - rừng, người nữ - thảo mộc, người ngủ - đi vắng…
Cuốn sách khiến ta không thể sao nhãng bởi phần lớn là tác giả nhường lời cho những người đàn ông Giarai kể lại các huyền thoại về dân tộc mình. Ta trở thành người nghe chuyện trong suốt tác phẩm. Bên tai ta luôn văng vẳng vô số khúc ca nhuốm màu kỳ ảo, chúng đưa trí tưởng tượng ta bồng bềnh, hun hút trong mê cung của lời kể. Đó chính là phương pháp nghiên cứu folklore thứ hai của tác giả: phương pháp “dân tộc học trừu tượng” - nghĩa là dựa vào văn bản truyền khẩu (người Việt Nam thường gọi là văn học dân gian).
Cuốn sách khiến ta không thể rời mắt bởi cách đặt nhan đề, tiêu đề các chương đầy dẫn dụ. Ví dụ như: “Trạng thái đi vắng, cơn điên đã đi qua”; “Bẫy và đàn bà”; “Nguy hiểm của chiêm bao”…vv…
Cuốn sách khiến ta muốn bẻ bút (nếu là nhà văn) khi chiêm ngưỡng những nhan sắc núi rừng được vẽ nên bởi thủ pháp so sánh và nhân hóa đạt đến mức thượng thừa của người Giarai cổ xưa:
“Em mượt mà như cây cẩm hương
thân em đẹp quá
thấp thoáng bắp chân em
như tia chớp tháng Hai
thấp thoáng cặp đùi em
như sét đánh tháng Ba
để trần cặp vú em
cả làng bốc cháy!”
Hoặc:
“Thấy gót chân trần của nàng
cỏ run lên vì xúc động
nàng để lộ bắp chân mềm dịu
tre trảy đều nổ bung
trước bộ ngực trần của nàng
cả rừng mê mẩn.”
Và cuối cùng, xin tặng quý ông thích uống rượu một lời khấn khi ủ men rượu của người Giarai:
“Lạy thần, xin thương tôi
lạy thần, xin ban cho tôi
được lạc vào nhà người ta
ăn nằm với vợ người ta!”
Đừng vội mơ tưởng với câu thơ cuối! Tác giả giải thích rằng: khấn cầu rượu say đến mức ấy “tức là đã mất đi cả bản nguyên và vợ chồng chẳng còn nhận được ra nhau…, khố váy tuột bỏ hết, các thân hình sáp vào nhau”.
(Thấy chưa! Vẫn là say với “cơm nguội nhà ta” chứ không phải với “cơm nguội" "của thằng cha láng giềng" đâu nhé!)
- Cuốn sách “Rừng, Đàn bà, Điên loạn - Đi qua miền mơ tưởng Giarai” được Nguyên Ngọc dịch, NXB Tri thức, 2018)
Nguồn: TS. Nguyễn Thị Tịnh Thy - Giảng viên Trường ĐH Sư phạm Huế
