Từ Beirut Đến Jerusalem - Cuốn sách dắt tôi đến với Trung Đông, đến với Israel

Sau khi đọc giới thiệu về cuốn sách này, tôi mất hai năm tìm kiếm mới mua được. Và đó là tình cờ tôi biết đến Omega+, chính đợt này tôi cũng đặt mua luôn cuốn Miền đất hứa của tôi. Bắt đầu bằng cuốn Từ Beirut đến Jerusalem và tiếp theo là Miền đất hứa của tôi đã dẫn dắt tôi đến với Trung Đông, đến với Israel.

Thomas Friedman là nhà báo Mỹ gốc Do Thái. Ông là tác giả những cuốn sách nổi tiếng như: Thế giới phẳng, Chiếc Lesux và cây Oliu, Nóng, phẳng, chật ... mà người đọc Việt Nam đã được biết đến. Với Thế giới phẳng là “Tất nhiên thế giới là không phẳng nhưng nó cũng không còn tròn nữa. Đây là cách đơn giản để mô tả việc con người tham gia hoạt động, cạnh tranh, kết nối và phối hợp nhau với sức mạnh bình đẳng lớn hơn bao giờ hết” - Thomas Friedman. Hay với Chiếc Lesux và Cây Oliu là "Một số Quốc gia nổi lên từ cuộc chiến tranh lạnh đang mải mê chế tạo một chiếc xe Lesux tốt hơn, trong khi những nước khác cũng nổi lên từ chiến tranh lạnh lại mải mê làm mới lại mối hận thù truyền kiếp mang tính bộ lạc và dân tộc bằng việc ai là người sở hữu cây Oliu nào."

Thomas Friedman sinh năm 1953 tại Minneapolis - Mỹ, ông là Thạc sĩ chuyên nghành nghiên cứu Trung đông hiện đại. Từ năm 1979 đến năm 1981, ông là phóng viên của hãng tin UPI ở Beirut - Liban. Ông là phóng viên thường trú của tạp chí New York Times từ năm 1982 đến năm 1984 sau đó chuyển sang văn phòng ở Jerusalem đến năm 1989. Là một người Mỹ gốc Do Thái nên khi còn nhỏ hàng năm đến hè ông lại đến Israel để tìm về cội nguồn cộng với 10 năm thường trú tại Trung Đông giúp ông có cái nhìn thấu đáo về lò lửa Trung Đông nói chung về người Liban, người Israel, người Palestine nói riêng. Với mắt quan sát và ngòi bút của người làm báo gốc Do Thái mang đến cho chúng ta "Tác phẩm với nội dung phong phú, thấm đẫm nỗi đau và những sự thật kinh hoàng." như lời của Chaim Poyok - Báo Washinton. Thomas Friedman thường đối mặt với những đề tài phức tạp, ông đã cố gắng chia ra từng phần dễ hiểu, điều đó giúp người đọc dễ hiểu được những đề tài phức tạp.

Thomas Friedman dành cả thanh xuân ở Trung Đông khi mà xung quanh là bom rơi đạn nổ, là các đồng nghiệp Phương Tây bị bắt cóc, chỉ có có bom đạn tránh ông đi và các phần tử cực đoan cũng tự tránh ông. Cùng vợ con sống nơi thùng thuốc súng là cả một sự dấn thân vì nghề nghiệp mà không phải ai cũng dám liều mạng.

Chính giai đoạn Thomas Friedman công tác tại Trung Đông là khi mà tôi đã bắt đầu nghe đài đọc báo. Cuốn sách cho tôi nhớ lại những địa danh, những con người mà tôi đã từng nghe hoặc đọc qua như Israel, Liban, Bờ Tây và Dải Gaza, Tổ chức PLO (Tổ chức Giải phóng Palestine - Palestine Liberation Organization), Ronald Reagan, Yasir Arafat ... Bản thân chỉ nghe đến chứ không thể hiểu gì cho đến khi đọc cuốn sách này. Và tôi tin rằng ngày đó Nhà Nước chúng ta cũng không hiểu nhiều về họ. Mà chỉ xem đồng minh của bạn là bạn mình, đồng minh của kẻ thù là kẻ thù của mình.

Vào tháng 10 năm 1975, Đại Hội đồng Liên hợp quốc đã bỏ 72 trên 35 phiếu, với 35 phiếu trắng ủng hộ cho nghị quyết tuyên bố rằng: “ Chủ nghĩa Phục quốc Do thái là một hình thức của chủ nghĩa phân biệt chủng tộc và sự phân biệt chủng tộc”. Sau khi Liên Xô tan rã và bức tường Berlin sụp đổ vào năm 1991 Đại hội đồng đã ra nghị quyết ủng hộ hủy bỏ nghị quyết Chủ nghĩa Phục quốc Do thái tương đương với chủ nghĩa phân biệt chủng tộc với phiếu thuận áp đảo và chỉ có vẻn vẹn ba nước bỏ phiếu chống là Cu Ba, Bắc Triều Tiên và Việt Nam. 

Năm 1982 tai Beirut, ông được chứng kiến quân đội Israel tiến quân vào Liban đuổi tổ chức PLO và buộc Liban trục xuất tổ chức này ra khỏi đất nước Liban. Tưởng chừng sự nghiệp chính trị của Yasir Arafat sụp đổ khi lên tàu rời khỏi Liban, nhưng nhờ vào những bước ngoặt địa chính trị ở Trung Đông mà ông ta vẫn tiếp tục lèo lái được.  

Ở mảnh đất này ông chứng kiến vô số thỏa thuận được ký kết và rất nhanh sau đó các thỏa thuận giữa các bên bị phá vỡ.

Là một người Do Thái chứng kiến Ixraen thảm sát, đàn áp hay tù đày người Palestine ông đã thực sự cay đắng. Người Israel có được nhà nước để cho người Do Thái không phải lưu vong lại quay ra đối xử với người Palestine như những người nô lệ. Chính vì thế mà người Palestine đã chống lại bằng cách giết hại hay ném đá làm cho người Do Thái tại Israel sống trong ngôi nhà của mình mà luôn bất ổn.

Với chính sách thu hút người Do Thái trở về miền đất hứa nhưng sự bất ổn tại đây cũng làm cho chính nhiều người Do Thái tại Israel tìm đường di cư sang Mỹ. Sau khi Liên Xô sụp đổ phe CNXH tại các nước Đông Âu tan vỡ chỉ những người không có điều kiện để định cư tại Mỹ và Tây Âu mới tìm đến Israel. Đó chính là lý do mà Israel được cấp một nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ cho “Quốc gia khởi nghiệp”. 

Cuốn sách cho chúng ta biết được lịch sử của Trung Đông nói chung và Israel và Liban nói riêng, nó là một nguồn thông tin bổ ích cho những ai muốn nghiên cứu về khu vực này.

- Nguyen Anh Vu -