Đất nước Việt Nam qua các đời - Cuốn sách cần có trong tủ của các mọt
Bích Ngọc
Thứ Tư,
12/11/2025
7 phút đọc
Nội dung bài viết
Gần đây mình có cơ hội được đọc cuốn này, sách không quá dễ đọc, vì nó thuộc kiểu sách nghiên cứu học học thuật - hay nói đúng hơn, đây là một công trình nghiên cứu Địa lý học lịch sử Việt Nam có giá trị to lớn đối với ngành Địa lý học lịch sử của Việt Nam. Thật ra, trước giờ mình vẫn nhận thức được, lịch sử và địa lý luôn có những mối tương quan đặc biệt, hai lĩnh vực này vừa giao thoa, vừa bổ trợ cho nhau. Khi nhìn vào nền văn hóa – chủ quyền lịch sử của một quốc gia, chúng ta không thể chỉ nghiên cứu chiều dài lịch sử mà còn phải xém xét chiều rộng địa lý của đất nước ấy. Chính cuốn sách của Bác Đào Duy Anh đã giúp mình có được nhiều thông tin hữu ích và thú vị hơn trong 2 lĩnh vực này.
Điểm đặc biệt của cuốn sách này nằm ở việc tác giả Đào Duy Anh khai thác chủ đề Lịch sử - Địa Lý thông qua cách tiếp cận đa ngành, gắn kết địa lý học với lịch sử học. Bác Đào Duy Anh thay vì đơn thuần thuật lại sự kiện lịch sử, ông đã lựa chọn cách phân tích sự thay đổi về đơn vị hành chính, lãnh thổ và địa danh từ thời dựng nước (từ hồi Văn Lang -> Âu Lạc,...đến triều Nguyễn, Lý, Trần, Hồ, Lê). Từ đó mang đến cho độc giả một góc nhìn khoa học mới mẻ về quá trình mở mang và gìn giữ bờ cõi của nước ta. Thật sự, kiểu khai thác những kiến thức Văn hóa – Lịch sử - Địa lý này rất mới mẻ đối với mình. Tuy sự tiếp nhận mình đối với sách chỉ dừng lại ở việc cố gắng đọc hiểu và nhìn nhận vấn đề, có một số chi tiết mình chỉ đọc những cũng thấy khá khó hiểu vì kiến thực lịch sử địa lý có hạn, dầu vậy, mình vẫn cảm thấy đây là một trải nhiệm đọc rất hữu ích và quý giá.
Bác Đào Duy Anh đã viết cuốn sách dựa trên việc đối chiếu nhiều nguồn tư liệu lịch sử kinh điển như Đại Việt sử ký toàn thư, Việt sử lược, Lĩnh Nam chích quái, Khâm Định Việt sử thông giám cương mục, Đại Nam Nhất Thống Chí, ..., nói chung nhiều nguồn lắm, ngoài tài liệu Lịch sử - Địa lý Việt Nam ta, tác giả còn trích dẫn các nghiên cứu từ Sử Trung vì thời gian đầu nước chúng ta có những sự kiện kết nối “chằng chịt” với Trung Quốc. Tác giả thực hiện khảo chứng và tái lập bản đồ hành chính lịch sử bằng cách tiếp cận khoa học, hệ thống, gắn kết sử học với địa lý học trên nhiều phương diện. Đọc sách khiến mình cảm thấy rất ngưỡng mộ Bác, đồng thời cũng nảy ra một cảm nhận sâu sắc rằng: Mấy cuốn sách như này mình chỉ có thể đọc được thôi chứ không có năng lực nghiên cứu những nội dung này.
Cuốn sách này là một công trình khảo cứu cực kì đồ sộ, đối chiếu qua rất rất rất nhiều tư liệu liên quan, sau đó được tổng hợp lại, phân tích, đưa ra các nhận định cụ thể, riêng việc đọc và nhớ các tên gọi của đơn vị hành chính trong từng thời đại thôi cũng đã rất khó rồi. Đọc xong mình ngưỡng mộ Bác Đào Duy Anh thật sự ấy.
Theo mình biết, “Đất nước Việt Nam qua các đời” là tác phẩm nằm trong cụm công trình đạt Giải thưởng Hồ Chí Minh năm 2000, và đồng thời đây cũng là nguồn tư liệu đáng tin cậy cho việc tìm hiểu địa lý lịch sử nước ta. Mình nghĩ đây là cuốn sách mà ai trong chúng ta cũng nên sở hữu để có thể hiểu về lịch sử - Việt Nam mình rõ hơn nè.
Cuốn này cũng hơi dài dài thôi, đã được chỉnh lý và tái bản nhiều lần. Những lần trước mình không biết chứ bản sách này của Omega+ khiến mình ưng ý lắm, tại phần biên tập có vẻ rất tỉ mỉ, giấy đẹp, thơm, bìa sách cũng hợp nội dung nữa. Tóm lại mình cực thích cuốn này luôn
- Phương Thảo -
